XX. mendeko Euskararen Corpus estatistikoa

Testuingurua

1570az geroztik, Euskal Herriari dagozkion auzi ugari dira.

4. Iparraldea

XVI. mendetik XVII.era bitartean Inkisizioak ospe handia lortu zuen hemen, geroxeago adieraziko ditugun sorginkeriaren aurkako auziak zirela eta ez zirela.

5. Eskumeneko barrutia

Egoitza desberdinak izan eta 1521ean Kalahorrara lekuz aldatu zen Nafarroako Inkisizioak bere eskumenean zuen Hegoalde osoa (Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroa bera), Errioxa eta inguruko Soria eta Burgos-en zati batzu.

Ofizio Santuak askatasunez jokatu nahi zuen, eliz mugak eta politikako mugak zorrozki hartu gabe: ardura bat zuten bereziki gogotan: lurraldea kontrolpean izatea.

Euskal Inkisizioaren historia hain ongi ezagutzen duen I. Reguera-k, eskumeneko barrutiari buruzko hiru ezaugarri aipatzen ditu: a. Euskal Herriaren kristaukuntza azalekoa, b. Kokapen geografikoa, c. Ekonomi egoera eta Europarekiko merkatal harremanak.

Kristaukuntza azalekoa delako baieztapen oker eta historiaren aurkako horretaz, hala ere, txunditurik gelditu naiz; 1984ean, XVI. mendeaz hitz eginik, hori esateari zentzugabekeriarik handiena deritzot, funtsik gabeko baieztapen ulertezina eta nahaste handia sort dezakeena.

Geroago ideia hori baztertu egin duela dirudi, 1985ean idatzitako artikuluan eta Diccionario Enciclopédico Vascon argitaratuan ez bait da agertzen, gainerako biak lehengo hartan agertzen direlarik (XIX, 568)...

d. Helburuak: gizartearen egoera politiko eta erlijiosoa kontrolpean eta bide onetik eramateko ahalegina.

Azken urteotan ikerlari batzuk, tradizioz zetozen klitxe edo eritzi finkoak haustea lortu dute, (...).